Samotne rodzicielstwo a alimenty – co możesz zrobić, gdy drugi rodzic nie pomaga?

Kiedy można ubiegać się o podwyższenie alimentów?

Oczywiście, ma Pani prawo wystąpić z pozwem do sądu rodzinnego o zmianę wyroku rozwodowego w punkcie zasądzającym alimenty poprzez ich podwyższenie.

Zgodnie z art. 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.): W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że raz ustalona kwota alimentów może zostać zmieniona (podwyższona), gdy okoliczności, które miały wpływ na ustalenie zakresu obowiązku alimentacyjnego ulegną zmianie.

Do tych okoliczności należą zazwyczaj zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb małoletniego, ale niekiedy także pogorszenie się sytuacji osobistej lub zawodowej rodzica mieszkającego z dzieckiem, który sprawuje wiodącą nad nim opiekę. Można nadto powołać się na fakt, że od poprzedniego orzeczenia upłynęły 3 lata, dzieci rosną i zmieniają się ich potrzeby. Brak realizacji kontaktów ojca z dziećmi w taki sposób, jak to miało miejsce 3 lata temu, może mieć wpływ na orzeczenie o podwyższeniu alimentów, bowiem ponosi Pani większość osobistych starań o wychowanie dzieci. Jeżeli w wyroku rozwodowym alimenty zostały ustalone na poziomie 50% kosztów utrzymania dzieci, to może Pani wnosić obecnie o podwyższenie także samego udziału ojca w kosztach do np. 60 czy 70%.

W celu uzyskania podwyższenia alimentów należy złożyć stosowny pozew o podwyższenie do właściwego sądu rejonowego. Sądem właściwym jest sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich, ustalony według miejsca zamieszkania dzieci albo ojca. W pozwie powinna Pani skoncentrować się na wykazaniu zmiany, jaka nastąpiła pomiędzy poprzednim rozstrzygnięciem w zakresie obowiązku alimentacyjnego, a momentem wszczęcia sprawy o podwyższenie alimentów.

Przydatne do tego może być powrócenie do akt sprawy rozwodowej, w szczególności uzasadnienia pisemnego wyroku rozwodowego w zakresie ustalenia, jakie były wtedy koszty utrzymania dzieci. Sąd rozpoznający sprawę o podwyższenie alimentów będzie bowiem sprawdzał, w jakim stopniu zmieniły się potrzeby dzieci w stosunku do tego, co miało miejsce na dzień orzeczenia rozwodu.

Jakie dowody będą potrzebne przed sądem?

Przedmiotem postępowania w zakresie zmiany orzeczenia co do wysokości świadczeń alimentacyjnych jest udowodnienie, że potrzeby dzieci wzrosły. Należy więc zgromadzić dokumenty na wykazanie faktu obecnych kosztów utrzymania i te obecne koszty utrzymania odnieść do kosztów utrzymania, które miały wpływ na ustalenie alimentów. Powinny to być faktury imienne. Takie faktury, najlepiej co najmniej z ostatnich 3 miesięcy przed wniesieniem pozwu, powinny umożliwić obliczenie miesięcznych kosztów utrzymania dzieci, a tym samym udowodnienie, że alimenty na obecnym poziomie nie zaspokajają ich potrzeb, a Pani sytuacja finansowa (wobec ponoszenia większości wydatków) jest niestabilna.

Przygotowanie faktur i rachunków oraz sporządzenie tabelki z podsumowaniem wydatków miesięcznych pomoże też Pani określić, do jakiej wysokości żądać podwyższenia alimentów w pozwie (tę kwotę należy w pozwie określić i musi ona mieć podstawę w realnie ponoszonych kosztach utrzymania i wychowania).

Paragonów co do zasady sądy nie uwzględniają przy ustalaniu kosztów utrzymania dzieci. Musiałaby je Pani połączyć z wydrukami z Pani rachunku bankowego. Jeśli planuje Pani wnieść pozew, dobrze byłoby od razu zacząć gromadzić faktury imienne.

Brak realizowania kontaktów i brak zainteresowania dziećmi, co do zasady, mogą mieć wpływ na podwyższenie alimentów, co też powinny zostać udowodnione. Może Pani korzystać z różnych środków dowodowych, jak np. opinia ze szkoły czy przedszkola co do kontaktu z rodzicami, karta obecności na zebraniach, zeznania świadków.

Co, jeśli ojciec dzieci nie pracuje legalnie?

Z uwagi na to, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy nie tylko od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, ale także od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 K.r.o.), istotne w sprawie będą też ustalenia sądu dotyczące sytuacji zarobkowej i majątkowej ojca dziecka. W tym celu warto wnieść w pozwie o zobowiązanie go do przedłożenia wszelkich informacji o zarobkach, zaświadczenia o zarobkach, PIT za ostatni rok czy innych dokumentów na wykazanie jego sytuacji finansowej. Jeżeli ojciec nie pracuje legalnie, niestety może być problem z wykazaniem, że będzie w stanie płacić wyższe alimenty. Jednak może Pani dowodzić, że ma większe możliwości zarobkowe, także innymi dowodami, np. zeznaniami świadków (że pracuje, ile zarabia), wydrukami z portali społecznościowych, jeśli coś tam publikuje (np. wyjazdy), wydrukami ze stron internetowych, jeżeli się ogłasza. Jedną z form ustalenia zatrudnienia drugiej strony jest także skorzystanie z pomocy detektywa, choć jest to kosztowna opcja.

Dodatkowo do pozwu może Pani załączyć dokumenty przedstawiające Pani sytuację zarobkową i majątkową, np. zaświadczenie o zarobkach z pracy albo PIT. W przeciwnym razie sąd może Panią zobowiązać do przedłożenia takich dokumentów.

Źródła:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59