Czy trzeba płacić alimenty na dziecko, które pracuje i uczy się zaocznie?

Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka

Rozumiem Pana sytuację i zdaję sobie sprawę z tego, że ta kwestia jest bardzo problematyczna. Kwestia płacenia alimentów dotyczy wielu osób, a w przypadku osiągnięcia przez dziecko pełnoletności lub ukończenia nauki staje się jeszcze bardziej problematyczna. Kwestie dotyczące obowiązku alimentacyjnego regulowane są przez przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.).

Artykuł 128 K.r.io. ustanawia jako ogólną zasadę obowiązek dostarczania środków utrzymania (w miarę potrzeby także środków wychowania) obciążający krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W przepisach brak jest wskazania dotyczącego wieku dziecka, wraz z którym ten obowiązek ustaje. Co więcej, obowiązek alimentacyjny nie wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności czy też ukończenia nauki, np. ukończenia studiów i zdobycia tytułu magistra.

To kiedy obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka (również pełnoletniego) wygasa, zależy przede wszystkim od tego, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie i od tego, czy znajduje się ono w stanie niedostatku. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego (tym i wieloma innymi) z dnia 31 stycznia 1986 r. (sygn. akt III CZP 78/85) „Obowiązek alimentacyjny rodziców kończy się z momentem, w którym dziecko – z reguły po uzyskaniu wykształcenia i przygotowania do określonego zawodu – jest w stanie utrzymać się samodzielnie”.

Zgodnie natomiast z art. 133 K.r.io.:

„§ 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.

Zgodnie z powyższym istnieje możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego, ale po spełnieniu określonych warunków. Wyrok zasądzający alimenty w każdej sprawie jest wydawany bezterminowo. Brak jest wskazania daty jego zakończenia, brak jest wskazania okoliczności, wraz z którą ustaje ten obowiązek.

Uchylenie się od płacenia alimentów

Zgodnie z art. 144¹ K.r.io.: „Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka”.

Podejmowanie przez syna pracy może stanowić podstawę uchylenia obowiązku alimentacyjnego na podstawie wyżej przywołanych przepisów. Nie znam dokładnie sytuacji, nie wiem, czy np. syn nie kontynuuje nauki na innej uczelni, czy innego kierunku. Jednakże również to jest do podważenia w toku postępowania przed sądem.

Jednak tak jak pisałem, alimenty są zasądzone na czas nieokreślony. Dopiero prawomocne postanowienie w przedmiocie uchylenia obowiązku może stanowić dla Pana podstawę do zaprzestania ich płatności. Jeśli oczywiście nie istnieje możliwość porozumienia się w tej kwestii z synem. Dopiero fakt, że syn jest w stanie samodzielnie się utrzymać, może stanowić o możliwości uchylenia tego obowiązku. Samo złożenie wniosku do sądu nie pozbawia Pana obowiązku. Syn, gdyby zaprzestał Pan płatności, w każdej chwili może sprawę skierować na drogę postępowania egzekucyjnego do komornika, gdyż orzeczenie sądowe zasądzające alimenty z urzędu jest zaopatrzone w klauzulę wykonalności, a ta upoważnia komornika do prowadzenia postępowania. Ten zaś nie będzie badał, czy taki obowiązek dalej istnieje (nie jest do tego uprawniony), ponieważ ma ważne postanowienie sądu. Wobec tego nie płacąc alimentów mimo obowiązku, narazi się Pan na dodatkowe koszty postępowania egzekucyjnego, średnio około 10% wysokości alimentów, co po upływie kilku miesięcy może być całkiem pokaźną kwotą.

W sprawie należy złożyć do sądu pozew o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego, a rozumiem, że taki nie został przez Pana złożony.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1986 r., sygn. akt III CZP 78/85