Do kiedy trzeba płacić alimenty na dziecko?

Do kiedy trzeba płacić alimenty?

W pierwszej kolejności wskazać należy na dwie kwestie:

1) alimenty muszą być przez znajomego płacone, dopóki wierzyciel (dziecko) posiada wystawiony przeciwko niemu tytuł wykonawczy, tj. wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności – brak spłat w takiej sytuacji może spowodować skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego;

2) gdy syn znajomego podejmie zatrudnienie i nie będzie kontynuował nauki, to należy wystąpić z powództwem o stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Co do zasady nie istnieje granica wieku, do której należy płacić alimenty. Zgodnie z przepisami takim punktem zwrotnym jest osiągnięcie przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymywania się; orzecznictwo przyjmuje za punkt graniczny wiek, w którym dziecko zakończyło edukację.

Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeks rodzinny i opiekuńczy, „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania”. Nałożony na rodziców obowiązek alimentacyjny w stosunku do własnego dziecka podlega regulacji specjalnej i uprzywilejowanej. Ta forma uprzywilejowania wyraża się między innymi w tym, że obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa, dopóki dziecko nie zdobędzie kwalifikacji zawodowych niezależnie od osiągnięcia wieku.

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem, zarówno co do wieku, jak i stopnia edukacji osiągniętej przez dziecko, a jedynie przesłanką nabycia zdolności do samodzielnego utrzymania się.

Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury oraz doktryny obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa, dopóki dziecko nie zdobędzie kwalifikacji zawodowych niezależnie od osiągnięcia wieku. Zgodnie z ustaloną liną orzeczniczą rodzice powinni utrzymywać dziecko, dopóki uczy się zgodnie ze swoimi uzdolnieniami. Co do zasady przyjmuje się, że granicą jest ukończenie studiów wyższych, ponieważ uprawnienie do otrzymania środków utrzymania od rodziców po osiągnięciu pełnoletności ma służyć zdobyciu odpowiedniego wykształcenia, a tym samym możliwości samodzielnego finansowego utrzymania się na odpowiednim poziomie. Nie ma jednak na celu umożliwienia pełnej realizacji rozwoju osobowości, a także zdobycia za wszelką cenę wybranego przez dziecko zawodu, w przypadkach, kiedy jego zdobycie jest nadmiernie rozciągnięte w czasie, względnie nie ma możliwości przewidzenia, kiedy nastąpi koniec szkolenia (zob. wyr. SN z 12.02.1998 r., sygn. akt I CKN 499/97).

W kontekście Pani zapytania istotny jest również przepis art. 133 § 3 K.r.io. – „Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”. Rodzice nie mają obowiązku świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które osiągnęło odpowiedni stopnień fizycznego i umysłowego rozwoju, potrzebny do usamodzielnienia się i uzyskania środków utrzymania z własnej pracy oraz z własnych zarobków.

Samodzielne utrzymywanie się dziecka

Zdolność samodzielnego utrzymania się z reguły oznacza podjęcie przez dziecko odpowiedniej dla niego pracy zarobkowej i uzyskiwanie z niej dochodów. Rodzice nie mogą powoływać się – w celu uchylenia swojego obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka – na możliwość podjęcia przez niego jakiejkolwiek dostępnej na rynku pracy. Uzyskanie możliwości samodzielnego utrzymania się powinno uwzględniać osobiste uwarunkowania dziecka, a w szczególności jego zdolności. Zgodnie z art. 96 K.r.io. „Rodzice mają obowiązek troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień”. Realizacja tego obowiązku powinna przejawiać się również w umożliwieniu dziecku podjęcia i ukończenia studiów wyższych, jeżeli pozwalają na to zdolności dziecka, jego ambicje i wytrwałość.

Pozew o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Zatem w sytuacji znajomego, w momencie, w którym jego syn zakończy edukację i znajdzie pracę, należy wytoczyć powództwo o stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Powództwo to wytacza się do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania syna Pani znajomego. W sytuacji, w której syn znajomego wyrazi zgodę na stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, warto zawrzeć porozumienie, w którego treści wskaże się moment, tj. datę, od której strony chcą stwierdzić wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Powództwo podlega opłacie, która zależna jest od wartości przedmiotu sporu, tj. wysokości miesięcznych alimentów, której kwotę mnoży się razy 12 miesięcy. Od tej kwoty uzależniona jest opłata od pozwu, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – „W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:

1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.

2. W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych”.

Opłatę tę uiszcza się na rachunek bankowy sądu, który ma prowadzić sprawę, lub też w znakach opłaty sądowej umieszczonych (przyklejonych) na pozwie.

Jakie dokumenty należy dołączyć do pozwu?

Do pozwu należy dołączyć: wyrok ustalający obowiązek alimentacyjny oraz inne dokumenty w przypadku ich posiadania, które będą potwierdzać, że syn znajomego nie kontynuuje nauki. Oprócz tego należy złożyć wniosek dowodowy o przesłuchanie stron celem udowodnienia faktu uzyskania przez syna znajomego zdolności samodzielnego utrzymania się, braku kontynuowania nauki w szkole wyższej, zasadności stwierdzenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. W pozwie warto również złożyć wniosek o zabezpieczenie poprzez zawieszenie obowiązku alimentacyjnego powoda (Pani znajomego) względem jego syna (pozwanego) na czas trwania postępowania. Wniosek ten jest potrzebny, aby do momentu wydania rozstrzygnięcia w sprawie nie zachodziła konieczność ponoszenia alimentów. Dopóki postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia nie zostanie wydane i wniosek nie zostanie uwzględniony, należy płacić alimenty na rzecz syna.

Akty prawne i przepisy:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398
3. Wyrok Sądu Najwyższego z 12.02.1998 r., sygn. akt I CKN 499/97