Jak wykazać samodzielność pełnoletniego dziecka i uchylić obowiązek alimentacyjny?

Niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.): „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”. Artykuł ten przewiduje szczególną przesłankę alimentacji dzieci przez rodziców. Jest nią niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko. Jednak rodzice nie są zobowiązani świadczyć alimentów, jeżeli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 K.r.o.).

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie ustaje w związku z osiągnięciem przez dziecko określonego wieku lub stopnia wykształcenia. Zasadniczą okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Alimenty na dziecko mimo jego pełnoletniości

Rodzice mogą być zobowiązani świadczyć alimenty dziecku pełnoletniemu w szczególności, jeżeli kształci się, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. W orzecznictwie wskazuje się, że orzekając o tym obowiązku należy brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru dziecka pełnoletniego pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie kształcenia. W nauce prawa podnosi się, że wprowadzenie komentowanej regulacji „stanowi podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów dopuszczał możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka jeżeli »nie dokłada ono starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się«. Sytuacja taka ma miejsce, na przykład gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów (…)” (tak: J. Zatorska, Komentarz do zmiany art. 133, Nb 3).

Wskazuje się, że w danych okolicznościach takim zachowaniem może być m.in. „nieuczestniczenie w zajęciach studenckich i brak pozytywnych wyników egzaminów i zaliczeń, powtarzanie roku, niepodjęcie studiów pomimo uzyskania środków finansowych na zapłatę czesnego albo czynszu na najem mieszkania, podejmowanie studiów na kolejnym kierunku itd.” (tak: J. Haberko, Charakter prawny relacji, s. 54).

Jak stwierdzić, że dziecko się usamodzielniło?

Z uwagi na to, jeżeli córka nie uczy się, posiada pracę i ruchomości znacznej wartości – np. samochód, wówczas, jak wskazał SN powyżej, możliwe jest uchylenie się od ponoszenia obowiązku alimentacyjnego. Każdorazowo wymaga to jednak orzeczenia sądu, jeżeli taki obowiązek jest obecnie na Pana nałożony.

Jeżeli jednak jest Pan w zgodzie z córką i wyraża ona zgodę na uchylenie obowiązku alimentacyjnego, mogą się Państwo udać np. do mediatora, który sporządzi między Państwem taką ugodę, a następnie skieruje ją do sądu w celu akceptacji – jest to znacznie szybsza i tańsza metoda – wymaga jednak Państwa wspólnej zgody.

Z uwagi na powyższe proszę rozważyć przedmiotowe aspekty i jeżeli okaże się, że córka pracuje i całkiem dobrze zarabia, może Pan skierować do sądu pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, powołując się na powyższe okoliczności i zamieszczając materiał dowodowy potwierdzający jej zarobki.

Ugoda przed mediatorem, pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

Mogą Państwo także zawrzeć ugodę przed mediatorem – każdorazowo wymaga to jednak zatwierdzenia przez sąd i zgody córki. Pozew należy złożyć w sądzie rejonowym wydział rodzinny miejsca zamieszkania córki – nie ma znaczenie miejsce zameldowania, ale miejsce obecnego pobytu, a więc zamieszkania. Pozew należy złożyć w zwykłym trybie procesowym, czyli złoży Pan standardowy pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego do sądu rejonowego miejsca zamieszkania córki.

Proszę w uzasadnieniu pozwu przedstawić wszelkie okoliczności wskazujące na Pana pogarszającą się sytuację majątkową i stabilną sytuację majątkową córki.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59