Ładowanie...

Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka a spadek po rodzicu w przyszłości

Autor: Katarzyna Bereda • Opublikowane: 2022-08-14 • Aktualizacja: 2025-01-18

Mam jedynego syna, który po mojej śmierci będzie spadkobiercą całego mojego majątku, w skład którego wchodzi bardzo wartościowa nieruchomość. Z jego matką nie jesteśmy małżeństwem. Przez całe jego życie do chwili obecnej płacę jego matce co miesiąc określoną kwotę, między nami uzgodnioną, a nie zasądzoną przez sąd. Syn ma obecnie 20 lat i jeszcze się uczy, a ja właśnie przeszedłem na emeryturę i moje dochody się zmniejszyły. Czy w dalszym ciągu mam obowiązek na niego płacić, biorąc pod uwagę, że po mojej śmierci odziedziczy spory majątek?

 

Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka a spadek po rodzicu w przyszłości

Obowiązek alimentacyjny a spadek

Obowiązek alimentacyjny nie ma wpływu na ewentualne spadkobranie po Pana śmierci. Uzasadnieniem obowiązku alimentacyjnego jest dostarczenie uprawnionemu usprawiedliwionych środków do życia. Wskazać jednak trzeba, iż w przypadku dzieci dorosłych obowiązek ten wygląda odmiennie aniżeli w stosunku do dzieci małoletnich i może się okazać, iż nie ma potrzeby, aby w dalszej konieczności łożył Pan na utrzymanie syna, w szczególności jeżeli Pana obecna sytuacja majątkowa uległa pogorszeniu.

Zgodnie z treścią art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.): „Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Alimenty do czasu aż dziecko stanie się samodzielne

Zgodnie natomiast z treścią art. 133 § 1 K.r.o.: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”. Artykuł ten przewiduje szczególną przesłankę alimentacji dzieci przez rodziców. Jest nią niemożność samodzielnego utrzymania się. Jednak rodzice nie są zobowiązani świadczyć alimentów, jeżeli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 K.r.o.).

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie ustaje w związku z osiągnięciem przez dziecko określonego wieku lub stopnia wykształcenia. Zasadniczą okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Rodzice mogą być zobowiązani świadczyć alimenty dziecku pełnoletniemu w szczególności, jeżeli kształci się, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. W orzecznictwie wskazuje się, że orzekając o tym obowiązku należy brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru dziecka pełnoletniego pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie kształcenia.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Możliwości finansowe rodzica a alimenty na dziecko

W nauce prawa podnosi się, że wprowadzenie komentowanej regulacji „stanowi podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów dopuszczał możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka, jeżeli „nie dokłada ono starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się”. Sytuacja taka ma miejsce, na przykład gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów (…)” (tak J. Zatorska, Komentarz do zmiany art. 133, Nb 3). Wskazuje się, że w danych okolicznościach takim zachowaniem może być m.in. „nieuczestniczenie w zajęciach studenckich i brak pozytywnych wyników egzaminów i zaliczeń, powtarzanie roku, niepodjęcie studiów pomimo uzyskania środków finansowych na zapłatę czesnego albo czynszu na najem mieszkania, podejmowanie studiów na kolejnym kierunku itd.” (tak J. Haberko, Charakter prawny relacji, s. 54).

Z uwagi na to, jeżeli syn w dalszym ciągu się uczy, alimenty są mu jak najbardziej potrzebne, chyba że jednocześnie podjął pracę. Przy czym, jeżeli Pana zdolności finansowe znacznie się pogorszyły, można rozważyć zaprzestania uiszczania alimentów, albowiem Pana możliwości finansowe na to nie pozwalają.

Podsumowując, obowiązek alimentacyjny funkcjonuje w oderwaniu od ewentualnego spadkobrania i nie ma znaczenia, czy po Pana śmierci syn odziedziczy majątek. Alimenty mają za zadanie zabezpieczyć aktualne potrzeby dziecka, związane m.in. z nauką i usprawiedliwionymi jego potrzebami.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Powództwo o alimenty

Jeżeli jednak alimenty nie są ustalone sądownie, w przypadku zaprzestania wpłat nie ma obawy, iż sprawa trafi pod egzekucję komorniczą. Jednak musi się Pan w takim wypadku liczyć z ewentualnym wytoczeniem powództwa przez syna w tym zakresie. Zaznaczam także, iż jeżeli syn jest pełnoletni, alimenty powinien Pan przekazywać bezpośrednio synowi, a nie jego matce.

Jeżeli Pana możliwości finansowe uległy pogorszeniu, a sytuacja finansowa syna jest lepsza, jest to podstawa do zniesienia obowiązku alimentacyjnego. Jednak jeszcze raz podkreślam, iż jeżeli nie ma ustalonego obowiązku alimentacyjnego w postępowaniu sądowym, to w przypadku zaprzestania płacenia syn może wytoczyć takie powództwo – określenie alimentów będzie wtedy zależało od decyzji sądu.

Przykłady

Studia i trudna sytuacja finansowa rodzica.

Pan Jan od lat płacił alimenty na syna, studenta medycyny. Syn mieszka w innym mieście i utrzymuje się głównie z tych środków. Pan Jan nagle stracił pracę i jego dochody drastycznie spadły. Mimo że syn po śmierci ojca odziedziczy mieszkanie, w obecnej sytuacji, gdy Pan Jan nie ma środków do życia, a syn kontynuuje studia i nie jest w stanie się utrzymać, obowiązek alimentacyjny może zostać zawieszony lub zmniejszony, ze względu na trudną sytuację finansową ojca. Dziedziczenie majątku w przyszłości nie zwalnia ojca z obowiązku alimentacyjnego w obecnej, trudnej sytuacji.

 

Dorosłe dziecko, brak starań o samodzielność i dobra sytuacja finansowa rodzica.

Pani Anna płaci alimenty na 22-letniego syna, który ukończył liceum, ale nie podjął studiów ani pracy, twierdząc, że "szuka swojego miejsca w życiu". Pani Anna jest osobą zamożną. W tym przypadku, sąd, biorąc pod uwagę brak starań syna o usamodzielnienie się i dobrą sytuację finansową matki, może uznać, że obowiązek alimentacyjny powinien ustać. Fakt, że syn odziedziczy po matce spory majątek, nie ma tu bezpośredniego znaczenia, ale brak chęci do pracy i usamodzielnienia się dziecka jest kluczowy.

 

Dziecko z niepełnosprawnością i perspektywa dziedziczenia.

Pan Piotr płaci alimenty na dorosłą córkę z niepełnosprawnością intelektualną, która wymaga stałej opieki. Córka po śmierci ojca odziedziczy dom. W tym przypadku, nawet perspektywa dziedziczenia nie zwalnia ojca z obowiązku alimentacyjnego. Córka ze względu na swoją niepełnosprawność nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać i wymaga stałego wsparcia finansowego, niezależnie od przyszłego spadku. Obowiązek alimentacyjny w tym przypadku jest uzasadniony i trwa niezależnie od perspektywy dziedziczenia.

Podsumowanie

Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka nie ustaje automatycznie z chwilą osiągnięcia przez nie pełnoletności. Kluczowym czynnikiem jest zdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Oznacza to, że rodzice mogą być zobowiązani do płacenia alimentów na dorosłe dziecko, jeśli kontynuuje ono naukę, jest chore lub z innych obiektywnych przyczyn nie jest w stanie się usamodzielnić. Z drugiej strony, brak starań ze strony dziecka o podjęcie pracy lub nauki może być podstawą do uchylenia tego obowiązku. Sytuacja finansowa zarówno rodzica, jak i dziecka, jest brana pod uwagę przez sąd przy podejmowaniu decyzji. Warto podkreślić, że ewentualne przyszłe dziedziczenie majątku przez dziecko nie jest czynnikiem decydującym o ustaniu obowiązku alimentacyjnego, choć może być brane pod uwagę w szerszym kontekście sytuacji majątkowej. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności. Ważne jest, aby pamiętać, że jeśli alimenty nie zostały ustalone sądownie, w przypadku zaprzestania ich płacenia, dorosłe dziecko może wystąpić do sądu z powództwem o ich ustalenie.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz porady prawnej w zakresie alimentów, prawa rodzinnego lub spadkowego? Oferujemy profesjonalne konsultacje prawne online, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Nasi doświadczeni adwokaci i radcy prawni udzielą Ci rzetelnej i kompleksowej porady prawnej bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby opisać swoją sytuację i uzyskać fachową pomoc prawną. Zapewniamy poufność i dyskrecję. Oferujemy elastyczne terminy konsultacji i konkurencyjne ceny. Skorzystaj z naszej wiedzy i doświadczenia, aby rozwiązać swoje problemy prawne sprawnie i skutecznie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

Porady Prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu