Alimenty a nowe okoliczności – jak i kiedy można żądać ich podwyższenia?

Zmiana sytuacji dziecka – podwyższenie alimentów nawet tuż po ugodzie

Zawsze w przypadku zmiany okoliczności może Pani złożyć wniosek o podwyższenie alimentów (art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – dalej „K.r.o.”). Nawet jeżeli od orzeczenia ich wysokości minie jedne dzień. Potrzeby dziecka są jedną z przesłanek ustalenia alimentów, w oparciu o którą ustala się ich wysokość. W mojej ocenie choroba, która wymaga rehabilitacji, będzie przesłanką pozwalającą na złożenie takiego wniosku. Proszę oczywiście to uzasadnić na przykład tym, że rehabilitacja nie może być realizowana w ramach NFZ, wymaga częstych dojazdów. Proszę zadbać o dowody na poparcia Pani twierdzeń.

Zgodnie z art. 135 K.r.o. – zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Zgodnie z art. 135 § 1. K.r.o.: Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (vide wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1969 r., III CRN 350/69). Dopiero więc ustalenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, następnie zaś porównanie tych wartości umożliwia ustalenie, czy i w jakim zakresie (w całości bądź w części) potrzeby uprawnionego mogą być zaspokojone przez zobowiązanego.

Zgodnie z art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się więc zwłaszcza zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie albo ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zwiększenie albo zmniejszenie wysokości świadczeń alimentacyjnych [por. J. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy, 2012, Legalis, s. 1134].

Kiedy sąd uzna zmianę za istotną?

Nie każda odmiana w sytuacji uprawnionego w zakresie jego usprawiedliwionych potrzeb lub zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego uzasadnia zastosowanie art. 138 K.r.o. Skorzystanie z tego przepisu jest uzasadnione jedynie taką zmianą, która jest istotna. To, czy określona zmiana jest istotna, może zależeć m.in. od tego, kiedy po raz ostatni nastąpiła konkretyzacja autorytatywna danego stosunku alimentacyjnego, jakie okoliczności faktyczne powodują zmianę w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego czy możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, jaki był dotychczas skonkretyzowany autorytatywnie zakres świadczeń alimentacyjnych oraz jaka była i jest obecnie sytuacja zarobkowa i majątkowa zobowiązanego (oczywiście, przy uwzględnieniu jego możliwości w tym zakresie).

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 K.r.o., należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności – na tle sytuacji ogólnej – mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego.

Źródła:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59