Kategorie
Alimenty na dziecko Alimenty na żonę Alimenty na męża Alimenty na rodzica Zaległości alimentacyjne Wysokość alimentów Uchylenie alimentów Alimenty na wnuki InneAutor: Janusz Polanowski • Opublikowane: 2023-04-06 • Aktualizacja: 2025-01-22
Przed 9 laty mąż został uznany za wyłącznie winnego rozkładu naszego pożycia małżeńskiego. Sąd nałożył na niego obowiązek alimentacyjny wobec mnie w kwocie 700 zł. Ja jestem nadal rozwiedziona, a z byłym mężem łączą mnie tylko te alimenty. On się powtórnie ożenił. Złożyłam wniosek do sądu o podwyższenie alimentów o 200 zł, na co on nie wyraża zgody. Będzie sprawa w sądzie i on ma zamiar wyegzekwować ode mnie pieniądze uzyskane z podziału majątku – tak twierdzi. Czy wobec tego podwyżka alimentów jest realna? Powodem mojego wniosku o podwyższenie alimentów jest trudna sytuacja materialna, ponieważ wzrosły koszty utrzymania, leczę się i dużo wydaję na leki i lekarzy. Do tego mam tylko 900 zł emerytury. Natomiast były mąż otrzymuje emeryturę w kwocie prawie 5 tys. zł. On też podupadł na zdrowiu i tym będzie tłumaczył niemożność w płaceniu mi więcej. Wiem, że żonie zapisał dom oraz mieszkanie, które wynajmuje, a do tego ma mieszkanie także za granicą. Jakie są moje szanse i jak się przygotować do tej sprawy?
W różnego rodzaju postępowaniach duże znaczenie ma odpowiednia aktywność. To dotyczy między innymi spraw cywilnych. Niemalże symbolem tej prawidłowości jest art. 230 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), który stanowi: „Gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane”. Różne zagadnienia i aspekty wolno podnosić w sporach cywilnych. Za sprawą art. 61 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) do uregulowanego w art. 60 K.r.o. obowiązku wspierania byłego małżonka (w przypadku rozwodu) odpowiednie zastosowanie mają przepisy o obowiązku alimentacyjnym (od art. 128 do art. 1441 K.r.o.). Proszę akcentować to, że niedostatek nie jest kluczowym kryterium z uwagi na wyłączną winę dłużnika za rozkład pożycia małżeńskiego (art. 60 K.r.o.). W przypadku zawnioskowania przez dłużnika o przeanalizowanie Pani możliwości finansowych (chociażby w związku z podziałem wcześniejszego „majątku wspólnego”) należałoby odnieść się do takich twierdzeń.
Wprawdzie przewidziany w art. 60 obowiązek wsparcia (w przypadku wyłącznej winy dłużnika za rozkład pożycia małżeńskiego) oddala się od przesłanki niedostatku, ale trzeba mieć na uwadze szerszy kontekst – zwłaszcza w przypadku akcentowania określonych okoliczności przez Pani byłego męża. Zawarł on związek małżeński – korzystając z oczywistych uprawnień człowieka stanu wolnego – więc zaczął na nim (jak i na jego żonie) spoczywać obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb założonej przez nich rodziny (art. 27 K.r.o.); także do takiego obowiązku (zwłaszcza sformalizowanego) odpowiednie zastosowanie mają przepisy o obowiązku alimentacyjnym – wobec tego można mówić o dwóch równoważnych obowiązkach dłużnika: z uwagi na jego aktualne małżeństwo oraz na rzecz Pani (jako jego byłej żony).
Sam obowiązek wspierania Pani przez wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego dłużnika zapewne zostanie utrzymany. Nie oznacza to jednak, że wysokość świadczenia Pani należnego będzie zgodna z Pani oczekiwaniami; szczególnie w przypadku sformułowania ich przy pomocy wyrażenia „musi” (co mogłoby zostać przez sąd odebrane odmiennie od Pani założeń).
Wzrost kosztów utrzymania ma charakter powszechny – dotyczy nie tylko Pani; proszę liczyć się z taką argumentacją oraz przygotować się do jej odparcia (z uwagi na art. 230 K.p.c.). Sporo osób obowiązek alimentacyjny (nie tylko na rzecz niepełnoletnich dzieci) myli z uprawnieniem do sprowadzenia dłużnika alimentacyjnego „do absolutnego parteru”. Zwracam uwagę na niejako drugą stronę medalu nie w celu bronienia dłużnika (który w świetle opisu sytuacji przejawia sporą zaradność) – na ogół lekceważone są potencjalne skutki „drugiej strony medalu”.
Pierwszym z nich jest to, że obowiązek alimentacyjny nie podlega dziedziczeniu (art. 139 K.r.o.) – co ma odpowiednie (to jest przez analogię) zastosowanie do np. uregulowanego w art. 60 K.r.o. obowiązku wsparcia (w tym na rzecz byłego małżonka). Dłużnik umiera – obowiązek alimentacyjny wygasa. Co więcej – szczególnie w przypadku alimentów na rzecz dziecka – czasem występuje wyzwanie w związku z długami spadku, wśród których są koszty egzekucji alimentów; niekiedy osoba, która takie koszty spowodowała (np. śpiesznym zawnioskowaniem o komorniczą egzekucję alimentów) zdziwiona jest takim wyzwaniem, niekiedy próbując przerzucić ten ciężar na kogoś innego (z czym wiąże się „seria” oświadczeń o odrzuceniu spadku).
Drugie ryzyko związane jest z możnością bronienia się przez dłużnika alimentacyjnego przy pomocy zasad współżycia społecznego – art. 1441 K.r.o. Wskazana przez Panią kwota pobieranego przez dłużnika świadczenia może wydawać się spora (zwłaszcza w zestawieniu z Pani wypłacanym świadczeniem), ale istotne może okazać się, jakie są dochody w gospodarstwie domowym prowadzonym przez dłużnika oraz jego aktualną żonę. Być może Pani zawnioskuje do sądu o zwrócenie się przez sąd do Krajowej Informacji Skarbowej o dane dotyczące dochodów w tamtym gospodarstwie domowym oraz o przeprowadzenie dowodu z takich informacji – formułowanie oraz kierowanie wniosków (w tym wniosków dowodowych) jest przejawem odpowiedniej aktywności oraz (w szerszym ujęciu) przejawem korzystania z prawa do sądu. Proszę zastanowić się również nad tym czy oraz w jaki sposób udałoby się wykazać zagadnienia związane z majątkiem Pani byłego męża.
O ile jawność ksiąg wieczystych, do których jest także dostęp zdalny ułatwia wykazywanie przysługiwania oraz przeniesienia w Polsce własności i użytkowania wieczystego, a czasem także spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (o ile dla takiego prawa założono księgę wieczystą), to trudne może okazać się wykazanie własności nieruchomości lub lokalu poza Polską. Wprawdzie wiele wykazów ma charakter publiczny i udostępniono je zdalnie, ale dla korzystania z nich potrzebna jest znajomość języków (zwłaszcza języka urzędowego państwa, w którym określone rejestry oraz ewidencje się prowadzi), a ponadto trzeba mieć informacje o sposobach korzystania z takich źródeł informacji. Być może (zwłaszcza na Pani wniosek) sąd zwróciłby się do Ministerstwa Sprawiedliwości o określone informacje z zakresu prawa obcego oraz odpowiednich zagranicznych rejestrów i ewidencji; przynajmniej można podjąć taką próbę – ewentualnie pozyskać informacje samodzielnie (pamiętając o tym, że regułą jest wymóg okazywania tłumaczeń przysięgłych).
Opis sytuacji wskazuje na to, że istotna część Pani argumentacji może dotyczyć zdolności majątkowych dłużnika. Pani (podobnie do wielu osób) zapewne koncentruje uwagę na jego możliwościach dochodowych (zarobkowych) oraz na swych uzasadnionych potrzebach – to również są (wskazane w art. 135 K.r.o.) kryteria wysokości alimentów (oraz świadczeń, do których przepisy o alimentacji mają odpowiednie zastosowanie).
Sporo osób przez „przepisanie” rozumie przeniesienie własności na podstawie umowy darowizny (art. 888 i następne K.c.). Do przeniesienia własności (w tym własności nieruchomości lub tytułu prawnego do lokalu) może dojść na podstawie różnych tytułów prawnych, w tym na podstawie różnego rodzaju umów. Jeżeli określone składniki majątkowe zostały przez Pani byłego męża zbyte na podstawie umowy darowizny, to taka okoliczność mogłaby stanowić argument na Pani rzecz (o ile taki argument Pani sądowi przedstawi). Ponadto osoba obdarowana (szczególnie taka, która dobrze zna sytuację darczyńcy) powinna liczyć się z ryzykiem wytoczenia przeciwko niej zwanego „skargą Pauliańską” powództwa z zakresu ochrony pokrzywdzonego wierzyciela – od art. 527 do art. 534 Kodeksu cywilnego (K.c.). Już sama treść art. 527 K.c. wskazuje na ryzyko z tego zakresu, które może dotyczyć żony dłużnika. Z takim roszczeniem wolno wystąpić w ciągu pięciu lat od dokonania czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela.
Czasem w związku ze sporami prawnymi (w tym z zakresu alimentacji lub jej bliskiego) strony sporów zwracają uwagę Krajowej Administracji Skarbowej na mogące mieć znaczenie podatkowe okoliczności – przykładowo na: dochody (np. z czynszu uzyskiwanego w sposób zatajony przed „skarbówką”), dochody z zagranicy (np. z wynajmu lokalu), zakup czegoś cennego za granicą. Pani jest uprawniona zdecydować co do tego, czy określone okoliczności „skarbówce” zgłaszać oraz w jakim celu, np. w celu późniejszego uzyskania dowodów do użycia w postępowaniu dowodowym (art. 127 i następne K.p.c.) w sprawie cywilnej.
Z zaakcentowaną wyżej potrzebą odpowiedniej aktywności wiąże się prawny obowiązek wykazania faktów (okoliczności), z którymi wywodzi się skutki prawne (art. 6 K.c., art. 232 K.p.c.). Proszę zastanowić się nad tym, czy Pani już przygotowała odpowiednie wnioski dowodowe. Proponuję także wnioski dowodowe przedstawiać na piśmie – podczas rozprawy może np. zabraknąć czasu na przedstawienie swego stanowiska (zwłaszcza odpowiednio dokładnie), a ponadto forma pisemna często ułatwia przedstawianie zagadnień złożonych (np. dotyczących obliczeń).
Pierwszy przykład dotyczy pani Marii, która od kilku lat otrzymuje alimenty od byłego męża. Kiedy doszło do rozwodu, sąd przyznał jej 800 zł miesięcznie. Z biegiem czasu koszty utrzymania znacząco wzrosły – opłaty za mieszkanie, lekarstwa i codzienne potrzeby pochłaniają większość jej emerytury. Pani Maria zdecydowała się złożyć wniosek o podwyższenie alimentów, powołując się na swoją trudną sytuację finansową. Były mąż sprzeciwia się, twierdząc, że sam boryka się z problemami zdrowotnymi. Sąd, analizując sytuację obu stron, uwzględnił jednak fakt, że mężczyzna ma dodatkowe dochody z wynajmu mieszkania i orzekł podwyżkę alimentów.
Drugi przypadek dotyczy pana Jana, który po rozwodzie pozostał bez stałego źródła dochodu. Była żona uzyskała na jego rzecz alimenty, jednak po kilku latach jej sytuacja materialna uległa znaczącej poprawie – otrzymała spadek i zaczęła prowadzić własną działalność gospodarczą. Mimo to nadal domaga się zwiększenia alimentów, argumentując rosnące koszty życia. Pan Jan, dowiedziawszy się o jej dochodach, przedstawił w sądzie dokumenty świadczące o jej nowym stanie majątkowym. Sąd uznał, że sytuacja nie uzasadnia podwyższenia świadczeń.
Trzeci przykład to historia pani Zofii, której były mąż po rozwodzie założył nową rodzinę i ograniczył kontakty. Alimenty przez kilka lat płacił regularnie, jednak po zawarciu nowego związku zaczął twierdzić, że nie stać go na ich podwyższenie. Pani Zofia, cierpiąca na przewlekłe schorzenia, złożyła wniosek o zwiększenie alimentów, ponieważ jej dochody nie wystarczają na pokrycie kosztów leczenia. W trakcie postępowania wyszło na jaw, że były mąż posiada udziały w dochodowej firmie swojej obecnej żony. Sąd przyznał pani Zofii rację, podwyższając alimenty, uwzględniając jej potrzeby oraz realne możliwości finansowe byłego męża.
Podwyższenie alimentów na byłego małżonka jest możliwe, jeśli zaistnieją istotne zmiany w sytuacji finansowej lub życiowej uprawnionego, takie jak wzrost kosztów utrzymania, pogorszenie stanu zdrowia czy zwiększenie potrzeb życiowych. Kluczowe znaczenie ma również analiza sytuacji majątkowej i dochodowej zobowiązanego, uwzględniając jego nowe zobowiązania rodzinne i możliwości zarobkowe. Sąd, rozpatrując wniosek, bierze pod uwagę zarówno potrzeby uprawnionego, jak i zdolności finansowe zobowiązanego, a także okoliczności rozwodu, zwłaszcza gdy jedna ze stron została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia. Warto odpowiednio przygotować się do sprawy, gromadząc niezbędne dowody i argumenty, które mogą mieć istotny wpływ na wynik postępowania.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online w zakresie spraw rodzinnych, w tym dotyczących alimentów na byłego małżonka. Nasze usługi obejmują kompleksową analizę sytuacji prawnej, pomoc w przygotowaniu wniosków i pism procesowych oraz doradztwo w zakresie strategii postępowania. Dzięki zdalnej formie konsultacji zapewniamy wygodny i szybki dostęp do wsparcia prawnego bez konieczności wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Porady Prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu