Przeprowadzka matki i ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem

Prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem

Odpowiadając wprost na zadane pytanie, należy jednoznacznie stwierdzić, iż ojciec dziecka ma prawo do kontaktów z nim, o ile w sposób wyraźny nie zakaże mu tego sąd. Stanowią o tym podstawowe przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.):

„Art. 113 [Prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów]

§ 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.

§ 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Art. 113¹ [Zasady kontaktów z dzieckiem]

§ 1. Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy.

§ 2. Przepisy § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców, a pieczę nad nim sprawuje opiekun lub gdy zostało umieszczone w pieczy zastępczej”.

Ustalenie wspólnych zasad kontaktów

W Państwa sytuacji, skoro istnieje konflikt, powinniście co najmniej ustalić wspólnie zasady kontaktów, co może przybrać formę osobnego porozumienia o wykonywaniu władzy rodzicielskiej. W takim dokumencie można określić, nawet dość szczegółowo, wiele kwestii związanych z kontaktami z dzieckiem (kiedy, w jakich godzinach i gdzie), ale także inne związane z istotnymi sprawami dziecka (np. leczenie, prawo do informacji, wybór szkoły, przedszkola, zgody na wyjazdy itp.).

Jeżeli takich kwestii Państwo nie uregulujecie w żaden sposób, to każdy z rodziców (oczywiście ojciec dziecka także) może wnieść do sądu rodzinnego o ustalenie tych kontaktów. Stanowi o tym np. ww. art. 113¹ § 1, ale i także art. 107 K.r.io.:

„Art. 107 [Władza rodzicielska rodziców żyjących w rozłączeniu]

§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

§ 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

§ 3. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem”.

Tylko, co wspomniałem, w wyjątkowych sytuacjach sąd może zakazać kontaktów rodzica z dzieckiem – art. 113³ K.r.io.: „jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania”.

Zakaz utrzymywania kontaktów z dzieckiem

Komentarz do art. 113³ K.r.io., pod red. Pietrzykowski, wyd. 2021:

„1. Zakaz utrzymywania kontaktów. Przepis art. 113³ K.r.io. reguluje najsurowszy środek ingerencji sądu w sferę utrzymywania kontaktów rodziców z dzieckiem. Zgodnie bowiem z tym przepisem, jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, wówczas sąd jest obowiązany (»sąd zakaże«) zakazać utrzymywania tych stosunków. Przesłanką takiego rozstrzygnięcia jest więc zagrożenie lub naruszenie dobra dziecka. Nie każde zagrożenie dobra dziecka wskutek utrzymywania kontaktów z dzieckiem będzie skutkowało orzeczeniem przez sąd wspomnianego zakazu. Zagrożenie albo naruszenie musi mieć charakter poważny, o dużym stopniu nasilenia. Jeżeli więc np. dalsze utrzymywanie kontaktów dziecka z rodzicami skutkować mogłoby dla niego zagrożeniem zdrowia (albo już do takiego naruszenia doszło), to spełnione zostały przesłanki określone w art. 113³. Innym przykładem może być sytuacja, w której dziecko w następstwie utrzymywania kontaktów z rodzicami porzuca szkołę, zaczyna przebywać w środowiskach nieodpowiednich dla niego (np. narkomanów albo alkoholików).

W piśmiennictwie zostało wyrażone trafne, jak można sądzić, zapatrywanie, zgodnie z którym zawarte w art. 113³ dookreślenie »poważne« odnosi się jedynie do zagrożenia dobra dziecka, ale nie dotyczy już jego naruszenia (tak np. T. Justyński, Prawo do kontaktów z dzieckiem, s. 186). Oznacza to, że sąd – ilekroć dojdzie do naruszenia dobra dziecka wskutek utrzymywania z nim kontaktów przez rodziców (jednego z nich) – ma obowiązek zakazać ich utrzymywania. Nie musi dokonywać przy tym dodatkowej kwalifikacji odnośnie do stopnia tego naruszenia. Takie ujęcie można uznać za odpowiadające dobru dziecka. Przyjęcie bowiem przez ustawodawcę rozwiązania, zgodnie z którym sąd miałby obowiązek zakazać utrzymywania kontaktów tylko w przypadku »poważnego« naruszania dobra dziecka, mogłoby wywoływać rozliczne wątpliwości interpretacyjne i w konsekwencji skutkować niekiedy wręcz rozbieżną praktyką w zbliżonych albo identycznych przypadkach. Dlatego bardziej klarowna wydaje się sytuacja, w której sąd ma obowiązek zakazania utrzymywania kontaktów w jakikolwiek (a nie tylko »poważny« czy »rażący«) sposób naruszających dobro dziecka bez potrzeby dalszego »stopniowania« tych naruszeń. Jednak w postanowieniu SN z 7.11.2000 r. (sygn. akt I CKN 1115/00) stwierdzono, że odebranie rodzicom prawa do kontaktów może nastąpić wyjątkowo, np. gdy utrzymywanie osobistych kontaktów rodziców z dzieckiem zagraża jego życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu bądź wpływa demoralizująco na dziecko. Jak można sądzić, we wspomnianym orzeczeniu SN jednak dokonał takiego »stopniowania«. Istniejąca regulacja wymusza na sądzie dokonywanie wnikliwych ustaleń, czy w następstwie utrzymywania kontaktów z dzieckiem rzeczywiście dochodziło do naruszeń dobra dziecka. Chodzi bowiem o to, by z jednej strony nie »tolerować« omawianych naruszeń, ale z drugiej – aby nie zakazywać kontaktów w przypadkach, w których powinny być one utrzymywane.

2. Naganne zachowanie rodziców. Za zakazaniem utrzymywania kontaktów rodziców z dzieckiem może również przemawiać umyślny i powtarzający się charakter ich nagannych zachowań wobec dziecka”.

W związku z powyższym, moim zdaniem, ma Pani obowiązek uwzględnić prawo ojca do kontaktów z dzieckiem i jeżeli zmieni Pani miejsce zamieszkania, ten obowiązek nie ustaje, podobnie jak prawo ojca do kontaktów. Nie zmienia tej sytuacji w żaden sposób fakt, iż nie chce się Pani wiązać z ojcem dziecka.