Egzekucja alimentów od ojca przez dorosłe dziecko

Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych

Przepisy o roszczeniach alimentacyjnych skoncentrowano w artykułach: od 128 do 144¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.). Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych uregulowano w artykule 137 K.r.o., który stanowi:

„§ 1. Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech.

§ 2. Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.”

Przepisy ogólne o przedawnieniu roszczeń zawarto w artykułach: od 117 do 125 Kodeksu cywilnego (K.c.). Alimenty na Pani rzecz (i zapewne płatne „do rąk” Pani mamy) zostały zasądzone wyrokiem sądowym (być może wyrokiem w sprawie o orzeczenie rozwodu). Dlatego trzeba zwrócić uwagę również na treść artykułu 125 § 1 K.c.: „Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat”.

Nowelizacja i skrócenie dłuższego z terminów przedawnienia roszczeń

Przed paru laty znowelizowano przepisy o przedawnieniu roszczeń; proponuję zapoznać się z tymi przepisami, ponieważ ich znajomość może się przydać w różnych sytuacjach. W ramach tych zmian między innymi skrócono (z 10 do 6 lat) dłuższy z ogólnych terminów przedawnienia roszczeń, w świetle art. 118 K.c. i art. 125 K.c. Nawet niezależnie od tych zmian upływ czasu zmniejsza szanse na dochodzenie roszczeń.

Przedawnienie roszczeń nie oznacza wygaśnięcia roszczenia. Jeżeli roszczenie przedawniło się, to dłużnikowi wolno zgłosić (postawić) zarzut przedawnienie – zgłoszenie zarzutu przedawnienia na ogół zamyka możność dochodzenia roszczeń na drodze prawnej. Bez zgłoszenia zarzutu przedawnienia może dojść do zasądzenia roszczenia (w zakresie objętym przedawnieniem) lub do egzekucji świadczenia.

Jak doprowadzić do egzekucji alimentów?

Dla doprowadzenia do egzekucji świadczenia trzeba przedstawić komornikowi sądowemu odpowiedni tytuł wykonawczy (lub tytuł egzekucyjny); w praktyce bardzo często chodzi o odpis wyroku z klauzulą prawomocności (ponieważ z reguły chodzi o egzekwowanie prawomocnego orzeczenia sądowego). O taki dokument trzeba zawnioskować do sądu. Otrzymany z sądu dokument należy udostępnić komornikowi sądowemu, do którego kieruje się wniosek o wszczęcie egzekucji. Postępowania egzekucyjne prowadzone są, między innymi, według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.).

Skoro chce Pani podjąć egzekucję alimentów, proszę rozważyć zapoznanie się z aktami postępowania sądowego, w którym je zasądzono na Pani rzecz; w przypadku alimentów „na dziecko” wierzycielem alimentacyjnym jest dziecko (a nie osoba uprawniona do pozyskiwania alimentów), chodzi o odzwierciedlenie instrukcji prawnej zobowiązania, określonej ogólnie w art. 353 Kodeksu cywilnego (K.c.). Akta postępowania sądowego powinny być dostępne w archiwum sądowym, z którym trzeba się skontaktować w celu ustalenia terminu zapoznawania się z aktami – dane kontaktowe jednostek organizacyjnych sądów zamieszczane są na stronach internetowych poszczególnych sądów. Być może w aktach sądowych znajdą się informacje poszerzające Pani wiedzę o sytuacji; przynajmniej powinny tam znajdować się wtedy aktualne dane osobowe (w tym adresowe) Pani ojca – dane takie mogły ulec zmianie, ale wcześniejsze informacje czasem ułatwiają ustalenie danych aktualnych. Komornikowi sądowemu może się przydać wskazanie danych ułatwiających ustalenie informacji potrzebnych do przeprowadzenia czynności egzekucyjnych.

Wierzyciel alimentacyjny – zmiana sposobu wypłacania alimentów

Proszę liczyć się z wyzwaniem związanym z tym, że (prawdopodobnie) Pani mamę wskazano w orzeczeniu sądowym jako osobę uprawnioną do pozyskiwania alimentów. Niestety, ukształtowała się taka praktyka, że także w przypadku alimentów na już pełnoletniego (art. 10 K.c.) wierzyciela alimentacyjnego utrzymuje się wcześniejsze upoważnienie do otrzymywania alimentów przez inną osobę (na ogół rodzica dziecka). Różne sytuacje wiążą się z tą praktyką. Być może Pani mama zdecyduje się wystąpić o egzekucję alimentów. Ponadto wchodzić w grę może wytoczenie powództwa o zmianę sposobu wypłacania alimentów (już bezpośrednio „do rąk” Pani). Być może Pani zażąda również podwyższenia wysokości alimentów (aktualnych, a nie należnych w przeszłości). Z wytoczeniem powództwa przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu może wiązać się powództwo wzajemne, np. o zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego (zwłaszcza z uwagi na Pani pełnoletniość od kilku lat lub uzyskiwanie przez Panią wynagrodzenia).

Zapowiadane są zmiany prawne – aby uniknąć funkcjonowania „alimentów bezterminowych”.

Skoro alimentacja nie została oficjalnie uchylona, to nadal należą się Pani alimenty bieżące; z ich dochodzeniem może wiązać się powództwo o zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego – o ile Pani ojciec żyje (roszczenia alimentacyjne nie wchodzą w skład spadku, ale mogą w skład spadku wchodzić zaległości alimentacyjne).

Wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji

Zawnioskowanie do komornika sądowego o wszczęcie egzekucji powinno pozwolić na egzekwowanie alimentów bieżących oraz na uzyskanie części zaległych alimentów (gdyby zawnioskowano o to wcześniej, to mniejszej wysokości roszczenia uległyby przedawnieniu).

Jest różnica między przepadnięciem wszystkiego (potocznie rzecz ujmując) a szansą na uzyskanie części roszczeń Pani należnych. Upływ czasu wywołuje między innymi skutki prawne, np. przedawnienie roszczeń.

Proponuję skontaktować się niezwłocznie z kancelarią komornika sądowego (najlepiej z dotyczącymi alimentacji dokumentami), by uzyskać wskazówki odnośnie dokumentów jeszcze potrzebnych do wszczęcia egzekucji. Przyjmuje się, że alimenty na ogół są należne co miesiąc, więc możliwie szybkie działanie powinno pomóc w zmniejszeniu skali przedawnienia roszczeń alimentacyjnych.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59