Źródła:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Kategorie
Alimenty na dziecko Alimenty na żonę Alimenty na męża Alimenty na rodzica Zaległości alimentacyjne Wysokość alimentów Uchylenie alimentów Alimenty na wnuki InneAlimenty wsteczne i ograniczenie kontaktów ojca i dziadków z dzieckiem
Autor: Aleksandra Pofit • Opublikowane: 2025-05-01
Jestem mamą 5-miesięcznego dziecka. Z ojcem córeczki rozstaliśmy się już na początku ciąży. Dziecko ma moje nazwisko, jednak ojciec widnieje w akcie urodzenia. W oparciu o dobro dziecka utrzymujemy kontakt. Ojciec płaci alimenty, jednak w niskiej kwocie, więc planuję sądownie ubiegać się o alimenty na dziecko. Czy nastąpi wyrównanie za poprzednie miesiące? Ze względu na pracę ojca za granicą przyjeżdża on co 2 tygodnie na max 2 h. Czy na tej podstawie mogę pozbawić go praw do dziecka? Dziadkowie (rodzice ojca) nie utrzymują z nami żadnego kontaktu (poza jednymi odwiedzinami po urodzeniu). Co zrobić, aby zapobiec przyszłemu ubieganiu się „dziadków” o prawa do widzenia z wnuczką?
.jpg)
Ubieganie się o alimenty wstecz
W polskim prawie można żądać zasądzenia alimentów wstecz, czyli wtedy nastąpiłoby wyrównanie, o które Pani pyta, ale w wyjątkowych sytuacjach. Jeżeli pozostały niezaspokojone potrzeby dziecka i np. miałaby Pani niespłacone pożyczki z tego tytułu czy niezapłacone rachunki, to wtedy sąd może zasądzić alimenty wstecz. Nie może Pani pozbawić ojca praw rodzicielskich z uwagi na system jego pracy. Niestety nie jest Pani obecnie nic zrobić, żeby pozbawić dziadków prawa do kontaktów z dziadkami.
Zgodnie z art. 137 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„§ 1. Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech.
§ 2. Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty”.
Artykuł 137 § 2 stanowi, że niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia, zasądzając odpowiednią sumę pieniężną (w uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty).
Niezaspokojone potrzeby uprawnionego to takie potrzeby, które – przy braku skonkretyzowania zakresu świadczeń alimentacyjnych orzeczeniem albo ugodą – nie zostały zaspokojone w ogóle albo w części. Niezaspokojonymi w rozumieniu art. 137 § 2 są też takie potrzeby uprawnionego, które wprawdzie faktycznie zostały zaspokojone, lecz zaspokojenie to było możliwe w wyniku powstania określonego zobowiązania (np. skorzystania z pożyczki), które do czasu wniesienia powództwa nie zostało wykonane. Oczywiście, w każdym przypadku niezaspokojonymi potrzebami uprawnionego mogą być jedynie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego w rozumieniu art. 135 § 1 (H. Haak, A. Haak-Trzuskawska, Pisma procesowe, s. 350).
Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, rozumie się takie potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu – odpowiednio do jego wieku i uzdolnień – prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, i to niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy oddzielnie. Rodzice są zobowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami.
Władza rodzicielska
Art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi o władzy rodzicielskiej rodziców żyjących w rozłączeniu:
„§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
§ 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
§ 3. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem”.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej może nastąpić na mocy art. 111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„§ 1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
§ 1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.
§ 2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić”.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 14 grudnia 2018 r., sygn. akt I ACa 270/18: „Naruszenie obowiązków rodzica, który uporczywie, w sposób nacechowany złą wolą, nie realizuje wobec małoletniego dziecka swoich podstawowych wobec niego obowiązków , wynikających z norm prawa materialnego o charakterze kogencyjnym, przenosząc na wzajemne relacje z nim konflikt małżeński, czego konsekwencje uderzają bezpośrednio w dobro dziecka, może być podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej”.
Kontakty dziadków z wnuczką
Dziadkowie mają prawo zwrócić się do sądu z wnioskiem o ustalenie sposobu kontaktu z wnukiem w sytuacji, gdy rodzice dziecka utrudniają ten kontakt. Oczywiście w takim postępowaniu będzie miała prawo podnosić, iż kontakty nie są dobre dla Pani dziecka. Zgodnie z art. 113:
„§ 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.
§ 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej”.
„Art. 1136 [Odpowiednie stosowanie] Przepisy niniejszego oddziału stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem”.
Jest możliwy sądowny zakaz kontaktów dziadków z wnukami. Potrzebne byłoby ku temu przeprowadzenie postępowania w sądzie i uzyskanie odpowiedniego postanowienia. W postępowaniu takim należałoby wskazać konkretne przesłanki i powody wskazujące, iż utrzymywanie owych kontaktów poważnie zagraża dobru dziecka lub też je ogranicza. Są to jednak sytuacje skrajne.
Przykłady
Samotna mama pokrywała wydatki z pożyczek
Po rozstaniu z partnerem matka samotnie wychowuje dziecko. Aby zapewnić mu opiekę i utrzymanie w pierwszych miesiącach życia, była zmuszona zaciągnąć pożyczki na leki, pieluchy i wizyty lekarskie. W pozwie o alimenty może domagać się wyrównania wstecz, argumentując, że wydatki te były konieczne i niezaspokojone.
Wydatki na żłobek i lekarza przed zasądzeniem alimentów
Ojciec dziecka przez kilka miesięcy przed sprawą sądową nie przekazywał żadnych środków. Matka opłacała żłobek i wizyty specjalistów z własnych oszczędności. W postępowaniu o alimenty może żądać wyrównania tych kosztów za okres przed wniesieniem pozwu.
Pomoc rodziny przy finansowaniu potrzeb dziecka
Przez pierwsze pół roku życia dziecka matka korzystała z finansowej pomocy dziadków, którzy pokrywali część kosztów utrzymania wnuczki. W pozwie o alimenty może wskazać te wydatki jako niezaspokojone potrzeby dziecka, wnosząc o zasądzenie alimentów wstecznych.
Podsumowanie
Ubieganie się o alimenty wstecz jest możliwe, ale tylko w przypadku udokumentowanych, niezaspokojonych potrzeb dziecka sprzed wniesienia pozwu. Kluczowe jest przygotowanie dowodów, takich jak rachunki czy umowy pożyczek, które pokażą, że opiekun samodzielnie ponosił koszty utrzymania dziecka.
Oferta porad prawnych
Jeżeli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu pozwu o alimenty lub chcesz zwiększyć szanse na wyrównanie wstecz, chętnie przygotujemy dla Ciebie profesjonalne pismo procesowe i pomożemy w zebraniu niezbędnych dowodów. Skontaktuj się z nami, a przeprowadzimy Cię przez cały proces krok po kroku.
Porady Prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Załącznik 1:
+ Dodaj następny załącznik
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu