Jakie są szanse na zasądzenie alimentów?

Zasady obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka

W pierwszej kolejności wskazać należy, że co do zasady nie istnieje granica wieku, do której należy płacić alimenty; zgodnie z przepisem takim punktem zwrotnym jest osiągnięcie przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymywania się; orzecznictwo przyjmuje za punkt graniczny wiek, w którym dziecko zakończyło edukacje.

Zgodnie z art. 133 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania”. Nałożony na rodziców obowiązek alimentacyjny w stosunku do własnego dziecka podlega regulacji specjalnej i uprzywilejowanej. Ta forma uprzywilejowania wyraża się między innymi w tym, że obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie zdobędzie kwalifikacji zawodowych niezależnie od osiągnięcia wieku.

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem, zarówno co do wieku, jak i stopnia edukacji osiągniętej przez dziecko, a jedynie przesłanką nabycia zdolności do samodzielnego utrzymania się. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury oraz doktryny obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie zdobędzie kwalifikacji zawodowych niezależnie od osiągnięcia wieku. Zgodnie z ustaloną liną orzeczniczą rodzice powinni utrzymywać dziecko, dopóki uczy się zgodnie ze swoimi uzdolnieniami. Co do zasady przyjmuje się, że granicą jest ukończenie studiów wyższych ponieważ uprawnienie do otrzymania środków utrzymania od rodziców po osiągnięciu pełnoletniości ma służyć zdobyciu odpowiedniego wykształcenia, a tym samym możliwości samodzielnego finansowego utrzymania się na odpowiednim poziomie. Nie ma jednak na celu umożliwienia pełnej realizacji rozwoju osobowości, a także zdobycia za wszelką cenę wybranego przez dziecko zawodu, w przypadkach, kiedy jego zdobycie jest nadmiernie rozciągnięte w czasie, względnie nie ma możliwości przewidzenia kiedy nastąpi koniec szkolenia (vide: wyrok SN z 12.02.1998 r., sygn. akt I CKN 499/97).

Zdolność samodzielnego utrzymania się z reguły oznacza podjęcie przez dziecko odpowiedniej dla niego pracy zarobkowej i uzyskiwanie z niej dochodów. Rodzice nie mogą powoływać się – w celu uchylenia swojego obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka – na możliwość podjęcia przez niego jakiejkolwiek dostępnej na rynku pracy. Uzyskanie możliwości samodzielnego utrzymania się powinno uwzględniać osobiste uwarunkowania dziecka, a w szczególności jego zdolności. Zgodnie z art. 96 rodzice mają obowiązek troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Realizacja tego obowiązku powinna przejawiać się również w umożliwieniu dziecku podjęcia i ukończenia studiów wyższych, jeżeli pozwalają na to zdolności dziecka, jego ambicje i wytrwałość.

Wymiar alimentów na dziecko

Z chwilą urodzenia dziecka rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych. Przesłanki wyznaczające zakres świadczeń alimentacyjnych zostały określone w art. 135 § 1, który stanowi, że zakres tych świadczeń zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, przy czym zgodnie z art. 133 § 1 rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Przepis ten statuuje, wedle ugruntowanego w orzecznictwie poglądu, zasadę równej stopy życiowej rodziców i dzieci (por. np. orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 stycznia 1956 r., sygn. akt III CR 919/55).

Określony w art. 133 § 1 obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb dziecka spoczywa w równym stopniu na obojgu rodzicach. Jak podniesiono wyżej zakres obowiązku rodzica w zaspokajaniu potrzeb dziecka wyznaczają usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego do świadczeń alimentacyjnych. Przez usprawiedliwione potrzeby rozumieć należy nie tylko te podstawowe zapewniające minimum egzystencji, ale również i te, których zaspokojenie zapewni dziecku – odpowiedni do wieku i uzdolnień – prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają natomiast zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody (por. uchwała Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 r., sygn. akt III CZP 91/86).

Ustalenie kwoty alimentów

W przypadku pozwania Pani o alimenty ojciec dziecka będzie wykazywał, jakie są koszty jego utrzymania, natomiast Pani powinna zaproponować kwotę, którą jest Pani w stanie płacić na małoletniego. Dodatkowo powinna Pani wykazać, jakie są koszty, które Pani ponosi na pozostałe dzieci, a także koszty Pani utrzymania, np. koszt czynszu, prądu, zakup lekarstw, zakup ubrań, koszty zobowiązań. Sąd będzie brał to pod uwagę, ustalając obowiązek alimentacyjny. Alimenty na dziecko na pewno zostaną zasądzone, dlatego też radziłabym, aby dokonywała Pani już teraz dobrowolnych wpłat w wysokości, w której Pani może, a także zabierała dziecko na kontakty do siebie np. dwa razy na weekend w ciągu miesiąca oraz w ciągu tygodnia. Pozwoli to na wykazanie, że realizuje Pani obowiązek alimentacyjny również poprzez osobiste starania na rzecz dziecka.

Zatem Pani obowiązek alimentacyjny sąd ustali, biorąc pod uwagę usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz Pani możliwości zarobkowe, tj. to, ile jest Pani w stanie zarobić, wykorzystując swoje możliwości zarobkowe (doświadczenie, wykształcenie), a nie to, ile Pani faktycznie zarabia.